Simulatietool helpt slim om te gaan met stroom bij warmtetransitie

Inzicht in waar knelpunten ontstaan

‘Recent onderzoek in opdracht van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) toont aan dat de keuze die je in de gebouwde omgeving maakt op het gebied van warmte, een van de meest bepalende factoren is voor de benodigde capaciteit van het elektriciteitsnet’, zegt Roosmarijn Sweers, strateeg energietransitie in de regio Drechtsteden. ‘Bij maximale inzet op elektrische warmtepompen ontstaan bijvoorbeeld fors meer knelpunten op het net dan wanneer je kiest voor een collectief warmtenet gevoed door lokale warmtebronnen. Energiebesparing is bij alle warmteopties van belang. Het is dus verstandig om die gevolgen mee te wegen in het aardgasvrij maken van je regio, gemeente of wijk. Want je warmtekeuzes van nu bepalen of stroom in de toekomst nog wel beschikbaar is.’ Om de gevolgen van die keuzes inzichtelijk te maken voor onder andere gemeenten, stelt de regio Drechtsteden een ‘digital twin’ beschikbaar: een simulatietool waarmee je verkent hoe de energievoorziening zich in een gebied kan ontwikkelen. ‘Door zelf aan knoppen te schuiven, kun je onderzoeken welke gevolgen de duurzame warmtekeuzes in jouw gemeente of regio hebben voor de belasting van het elektriciteitsnet’, zegt Roosmarijn. Dat is belangrijk, vult haar collega Eric Dieleman aan. Als regisseur warmtetransitie helpt hij gemeenten in de Drechtsteden op weg naar aardgasvrije wijken en buurten in 2050. ‘Het mooie is dat deze tool werkt met verschillende schaalniveaus’, zegt hij. ‘We kunnen dus uitzoomen naar de hele regio, maar ook inzoomen op een bepaald deelgebied. Zo kun je per wijk precies zien op welke plekken problemen ontstaan als je bijvoorbeeld kiest voor grootschalige inzet van elektrische warmtepompen. Op die plekken kun je dan beter nadenken over andere oplossingen, die het elektriciteitsnet minder belasten, zoals een lokaal warmtenet.’ 

Digital twin maakt gefundeerde keuzes mogelijk

Er zijn nog geen gemeenten die de digital twin nu al in de praktijk toepassen voor de warmtetransitie, vertelt Roosmarijn. ‘Daarvoor is het nog te vroeg. De tool is in opdracht van onze regio in doorontwikkeling. Zo worden er verschillende scenario’s in gebouwd. Je kunt dan bijvoorbeeld zien wat de meest wenselijke keuze is voor je duurzame warmtevoorziening in relatie tot de impact op het energiesysteem. We passen de tool ook toe om de kansen te verkennen van energiehubs op bedrijventerreinen. De digital twin laat zien welke oplossingsruimte je hebt, en bij welke keuzes je de lokale aanwezige warmtebronnen optimaal benut.’ De tool schrijft daarmee niet voor hoe het moet, benadrukt Eric. ‘Bij het kiezen voor duurzame warmteoplossingen spelen meer factoren mee, bijvoorbeeld de kosten of het draagvlak bij inwoners. De gevolgen voor het energiesysteem vormen daarbij ook een factor van betekenis. Dankzij de twin kun je die gevolgen inzichtelijk maken en er het gesprek over aangaan. Zo kunnen bestuurders en raadsleden gefundeerde keuzes maken voor de toekomstige warmtevoorziening, die de beschikbaarheid van elektriciteit niet in gevaar brengen.’

Inzoomen op wijken

De regio Drechtsteden is zelf in de gelukkige omstandigheid van een rijkdom aan warmtebronnen, die door een warmtenet kunnen worden ontsloten. Op dit moment is er in een deel van de regio netcongestie voor grote aansluitingen. ‘Daarom kijken wij proactief naar de samenhang tussen warmtetransitie en netcongestie’, zegt Eric. ‘Wij zoomen vanuit de transitievisies warmte in op wijken. In de wijkuitvoeringsplannen heb je verschillende warmteopties. We kijken per plek wat de beste oplossing is, onder andere qua betaalbaarheid, draagvlak én consequenties voor het net. Het is mooi dat we via de digital twin die consequenties kunnen laten zien.’

Bron: Nationaal Programma lokale warmtetransitie